مطالعه بروز سوء رفتار روانی نسبت به سالمندان مراجعه‌کننده به فرهنگ‌سرای امید شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جمعیت شناسی دانشگاه تهران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی علل بروز سوءرفتار روانی نسبت به سالمندان در نمونه‌ای به حجم 300 سالمند مراجعه‌کننده به فرهنگسرای امید شهر تهران، انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که سوءرفتار روانی با نسبتی بیش از ۶۲ درصد، شیوع نسبتاً بالایی در سالمندان مورد مطالعه دارد. تحلیل رگرسیون لجستیک نشان از اهمیت تعیین‌کننده دو عامل زمینه‌ای جنس و نقش سالمند در ترکیب خانوار و دو عامل عَرَضی وابستگی سالمند به دیگر اعضای خانواده دارد. تغییرات دو متغیر وابستگی؛ از استقلال مالی به وابستگی، و از استقلال در انجام امور روزمره از هر سطح پایین‌تر استقلال تا وابستگی کامل، شانس بروز سوءرفتار روانی را افزایش می‌دهد. هرچند تفاوت شانس تجربه سوءرفتار روانی سالمندان مرد و زن مستقل از عوامل تعیین‌کننده اصلی از نظر آماری معنی‌دار نبود، اما اضافه شدن این متغیر به متغیرهای مدل رگرسیونی بهبود قابل‌توجهی در میزان اثرگذاری وابستگی مالی و وابستگی در انجام امور روزمره بر احتمال بروز سوءرفتار روانی ایجاد کرد. در مدل نهایی رگرسیونی، در شرایط برابری اجتماعی- اقتصادی، زن بودن سالمند حتی به کاهش احتمال بروز سوءرفتار روانی ختم می‌شود. در شرایط نابرابر، بالاترین میانگین نمره سوءرفتار روانی در میان سالمندان زن غیرسرپرست خانوار که از نظر انجام امور روزمره (حدود ۲۸) و از نظر مالی (حدود ۱۹) وابسته به دیگر اعضای خانواده هستند، مشاهده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Psychological Abuse against the Elderly, Case of Elderly Visiting Omid Cultural Center, City of Tehran

نویسندگان [English]

  • مجید کوششی 1
  • لیلا ولدوند 2
چکیده [English]

A Study on the Psychological Abuse against the Elderly, Case of  Elderly Visiting  Omid Cultural Center, City of Tehran
Intergenerational relationships between elderly parents and their children, the most important issue of family support networks, has been generally considered as the main source to improve the quality of life and satisfaction of the elderly particularly in traditional societies. This kind of family relationships previously was captured by a sort of intergenerational commitments, while today it brings in mind a help or support that flows just from children to their elderly parents and thus it can be potentially a source to abuse the elderly. This study aimed to investigate the causes of this type of the elderly abuse in a sample of 300 elderly visiting Cultural Center of Omid in Tehran. Psychological abuse has been measured with 9 items using confirmatory factor analysis and internal consistency. The results show that more than 62 percent of the elderly in the study have experienced at least one form of psychological abuse. Logistic regression analysis showed the importance of two contextual determinants including sex, and role of the elderly in their family household, and two extrinsic determinants including dependency of the elderly to others in doing daily activities and in affording their costs of living. According to the results, variations from financial independence to dependence, and from independence in carrying out daily activities to any lower level of independence and to complete dependency among the elderly, tend more likely to increase the risk of psychological abuse by other members of their family. However, there was no significant bivariate correlation between sex and experience of psychological abuse, adding it to the variables in the equation not only improved the effectiveness of underlying variables of dependency but also led to appear a significant relationship between sex and being exposed to psychological abuse. As a result, in the equal socio-economic conditions, it is possible even to reduce the risk of psychological abuse among the elderly women compared with the elderly men.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elderly
  • Domestic Abuse
  • Psychological Abuse
  • Economic and Physical Dependencies
-      آقانوری، علی، محمود محمودی، حمیده صالحی و کوروش جعفریان (1390). «بررسی کیفیت زندگی سالمندان تحت پوشش مراکز بهداشتی- درمانی مناطق شهری استان مرکزی»، فصلنامه سالمند، سال ششم، شماره 22، صص 29- 20#
-      بابائی، مهرزاد (1386). «مشکلات اجتماعی خانواده‌های مراقبت کننده از سالمند ناتوان در شهر کرج»، فصلنامه سالمند، سال دوم، شماره 3، صص 181-177#
-      پولادی، شهناز، منیره انوشه، انوشیروان کاظم نژاد، و آرمین زارعیان (1392). «عوامل محدود کننده خانواده در مراقبت از سالمند: یک تحلیل درون‌مایه‌ای»، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال ۲، شماره ۲، صص 157-146#
-      حاجی‌محمدعلیان، خدیجه (1388). «بررسی جامعه شناختی علل بروز سوءرفتار خانگی علیه سالمندان»، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی#
-      زندی، فاطمه و فربد فدایی (1386). «بزه‌دیدگی سالمندان»، مقاله ارائه شده در دومین کنگره بررسی مسائل سالمندی در ایران، انتشارات اندیشه کهن، تهران، صص 587 -571#
-      ﺷﻴﺮازی‌ﺧﻮاه، ﻣﺮﺿﻴﻪ، ﻣﻴﺮﻃﺎﻫﺮ ﻣﻮﺳﻮی، رﺑﺎب ﺻﺤﺎف و ﻣﺠﻴﺪ ﺳﺮﻣﺪی (1390). «ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﺧﺺ‌ﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زﻧﺎن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ در اﻳﺮان»، فصلنامه ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ، ﺳﺎل ﺷﺸﻢ، ﺷﻤﺎره ۲۳، ﺻﺺ 78-66#
-      فروغ عامری، گلناز، فاطمه گواری، طاهره نظری، معصومه رشیدی‌نژاد، و پوران افشارزاده (1389). «نظریه‌های سالمندی»، فصلنامه حیات، دوره هشتم، شماره ۱۴، صص 14 -4#
-      قاضی طباطبایی، محمود، محمد میرزایی، و مجید کوششی (1387). «نابرابری‌های جنسیتی در زندگی خانوادگی سالمندان تهرانی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهارم، شماره ۱۱، صص 44-20#
-      کریمی، محبوبه و نسرین الهی (1387). «سالمند آزاری در شهر اهواز و ارتباط آن با برخی مشخصه‌های فردی و اجتماعی»، فصلنامه سالمند، سال سوم، شماره ۷، صص 32-21#
-      کوششی، مجید؛ اردشیر خسروی، مهتاب علیزاده، محمد ترکاشوند، و نازنین آقایی (1392). سالخوردگی جمعیت در ایران (ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی _ اقتصادی و چالشهای پیش رو)، طرح پژوهشی پروژه جمعیت و توسعه، دانشگاه تهران#
-      کوششی، مجید، (1387). «ترتیبات زندگی، حمایت خانوادگی و وضعیت سلامت سالمندان در تهران»، رساله دکتری جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی#
-      محسنی تبریزی، علیرضا و هرمز همایون پور ( 1388). «بررسی وضعیت سالمندان در ایران»، فصلنامه تأمین اجتماعی، سال دوم، شماره 4، صص 205-189#
-      محمدی، فرحناز، فاطمه دباغی و منصوره یادآور نیکروش (1386). «عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده مراقبت خانوادگی از سالمندان آسیب‌پذیر در منزل: تجربه زنان مراقب»، فصلنامه سالمند، سال دوم، شماره ۶، صص 453-445#
-      منوچهری، هومان، بنفشه قربی، میمنت حسینی، نویده نصیری اسکوئی، و مژگان کاربخش (1387). «میزان وانواع سوءرفتار خانگی با سالمندان مراجعه کننده به پارک‌های شهر تهران»، نشریه دانشکده پرستاری شهید بهشتی، سال هجدهم، شماره ۶۲، صص 43 – 37#
-      میرزایی، محمد و زینب کاوه فیروز (1388). «کیفیت زندگی سالمندان شهر تهران و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها با تأکید بر جنس»، نامه انجمن جمعیت شناسی، سال چهارم، شماره ۸، صص 147-123#
-      ولدوند، لیلا (1392). «مطالعه علل بروز سوءرفتار خانگی علیه سالمندان (نمونه: سالمندان فرهنگسرای امید تهران)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی#
-      هروی کریموی، مجیده، منیره انوشه، مهشید فروغان، محمدتقی شیخی و ابراهیم حاجی‌زاده (1389). «طراحی و روانسنجی پرسشنامه سوءرفتار نسبت به سالمندان در خانواده»، فصلنامه سالمند، سال پنجم، شماره ۱۵، صص 21-7#
-      هروی کریموی، ناهید مجیده رژه، مهشید فروغان و علی منتظری (1390). «بررسی میزان سوءرفتار توسط اعضای خانواده نسبت به سالمندان عضو کانون‌هفای جهاندیدگان شهر تهران»، فصلنامه سالمند، سال ششم، شماره ۲۲، صص 50-37#
-      Chenier, M. (1997). Review and Analysis of Caregiver Burden and Nursing Home Placement, Geriatric Nursing. 18 (3): 121-127#
-      Schimberg, L. B. and D. Gans (1999). An Ecological Framework for Contextual risk Factor in Elder Abuse by Adult Children, Journal of Elder Abuse & Neglect, 11(1): 79-103#
-      Fulmer, T. (1984). Elder Abuse Assessment Tool. Dimensions of Critical Care Nursing, 3(4): 216-220#
-      Fulmer, T. (2002). Elder Mistreatment, Annual Review of Nursing Research, 20(1): 309-395#
-      Kim, J. (2001). Daughters-in-Law in Korean Caregiving Families, Journal of Advanced Nursing, 36(3): 399-408#
-      McGarry, J and A. Arthur (2001). Informal Caring in Late Life: A Qualitative Study of the Experiences of Older Carers, Journal of Advanced Nursing, 33(2): 182-189#
-      Pedrick – Cornell, Claire and Richard J Gelles (1982). Elder Abuse: The Status of Current Knowledge,Journal of Family Relation, 31: 457- 465#
-      Pillemer, Karl A. (1985). The Dangers of Dependency: New Findings on Domestic Violence against the Elderly, Social Problems, 33(2): 146-158#
-      Pillemer, karl A. and R. S. Wolf (1986). “Elder abuse: conflict in the family”, Greenwood Publishing Group#
-      Shyu, Y. (2000). Patterns of Caregiving When Family Caregivers Face Competing Needs, Journal of Advanced Nursing. 31(1): 35-43#
-      United Nation Organization, (2002). “Report of the second World Assembly on Ageing”, New York#