بررسی و تبیین جمعیت شناختی نابرابری های مرگ و میر زنان در مناطق شهری و روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری

2 استاد گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

3 استادیار جمعیت شناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

یکی از مهم ترین دغدغه‏ها در علوم انسانی و به تبع آن جمعیت‏شناسی، توجه به نابرابری‏ها است. نابرابری‏های مرگ‌ومیر، یکی از شاخص‏های مهم در شناخت شکاف عمیق در توزیع منابع است. هدف از این مطالعه بررسی نابرابری‏های مرگ‌ومیر در بین زنان در مناطق شهری و روستایی ایران است. بدین منظور از داده‏های گزارش شده توسط "طرح ثبت و طبقه بندی علل مرگ" استفاده شده است. ابتدا داده‏ها از نظر کم ثبتی و گزارش غلط سن تصحیح شد، سطوح مرگ‌ومیر برآورد و نهایتاً با استفاده از تکنیک تجزیه سهم گروه‏های سنی و علل مرگ سه گانه در نابرابری‏های امید زندگی نشان داده شد. نتایج نشان می دهد که امید زندگی در بدو تولد برای زنان شهری 9/3 سال بیش از زنان روستایی است و فزونی مرگ‌ومیر نوزادان کمتر از یک سال در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، مسئول 6/30 درصد از این تفاوت در امید زندگی می باشد. بیماری‏های غیرواگیر بیشترین نقش را در کاستی امید زندگی زنان روستایی دارند و پس از آن مرگ‏های ناشی از حوادث و سوانح و مرگ‏هایی که عمدتاً به دلیل بیماری‏های عفونی و انگلی هستند به ترتیب سهمی هر چند اندک در این نابرابری دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Demographic Explanation of Women's Mortality Inequalities between Urban and Rural Areas in Iran

نویسندگان [English]

  • Shafieh Ghodrati 1
  • Mohammad Mirzaie 2
  • Ali Ghasemi-Ardahaee 3
1 Assistant Professor of Demography, University of Hakim Sabzevari
2 Professor, Department of Demography, University of Tehran
3 Assistant Professor of Demography, Payame-Noor University
چکیده [English]

One of the most prominent concerns of scholars in the field of humanities, including demography is inequalities. Mortality inequality is an important index of unfair distribution of resources among population. The aim of this research is to study mortality inequalities between rural and urban women in Iran. For this purpose we used reported data of “Registration and Classification of Causes of Death” In 2008. First the data were corrected with regard to under-registration and misreporting of age, then mortality levels were estimated and finally, using decomposition technique, the contribution of age groups and three categories of causes of death are elaborated. Results show that life expectancy at birth for urban women is 3.9 years higher than that of rural women and the excess of infant mortality in rural areas is responsible for 30.6 percent life expectancy of the mortality inequality. Non-communicable diseases have the highest effect in lower of rural women’s and then injuries and deaths are due to infectious and parasitic diseases, have a minor contribution to this inequality.

مراجع

      آقا، هما (1387). محاسبه ی جدول عمر خلاصه و کامل استان‏های ایران برای سال 1385. تهران: طرح پژوهشی مصوب مرکز مطالعات و پژوهش‏های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
رشیدیان، آرش، اردشیر خسروی، رقیه خبیری نعمتی، الهام خدایاری معز، الهام الهی، محمد عرب و زیبا ردایی (1391). سیمای سلامت و جمعیّت در ایران سال 1389؛ بررسی شاخص‏های چندگانه سلامت و جمعیّت. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
زنجانی، حبیب ا... و طه، نوراللهی (1379). جداول مرگ‌ومیر ایران برای سال 1375. تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
مرکز آمار ایران (1382). مرگ‌ومیر کودکان در ایران، روندها و شاخص‏ها (1400-1335). تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
ملک افضلی، حسین، سیروس پیله رودی و پرویز رضایی (1365). "امید زندگی در مردان و زنان روستایی ایران". مجله دارو و درمان. شماره 33، صص 62-58.
موحدی، محمد و همکاران (1386). "روند تغییرات شاخص مهم سلامت و الگوی نابرابری جغرافیایی آنها در جمعیت روستایی کشور". مجله پژوهشی حکیم. دوره دهم، شماره چهارم، صص 10-1.
میرزایی، محمد و شفیعه قدرتی (1390). "سطح و الگوی مرگ‌ومیر در ایران با تأکید بر علل مرگ، 1387" نامه انجمن جمعیت‏شناسی ایران. شماره 12، صص: 75-47.
میرزایی، محمد، مجید کوششی و محمد باقر ناصری (1375). برآورد و تحلیل شاخص‏های حیاتی ـ جمعیّتی کشور در سرشماری‏های 1365 و 1370. تهران: بخش تحقیقات جمعیت‏شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
نقوی، محسن، ناهید جعفری، عصمت جمشید بیگی، سید حسین واثق، امیر مسعود آزاد و محمد اسماعیل اکبری (1384).  دگرگونی سیمای سلامت روستانشینان ایران. تهران: انتشارات برگ رضوان.
نهاپتیان، وارتکس و حبیب خزانه (1356).میزانهایحیاتیایران،باروری،رشدجمعیتوجدولعمر. تهران:  انتشارات دانشکده بهداشت دانشگاه تهران شماره ی 7 ، چاپ اول.
AbouZahr, C, L Mikkelsen, R Rampatige and A Lopez. (2010). "Mortality Statistics: A Tool to Enhance Understanding and Improve Quality." Working Paper Series No. 13, University of Queensland.
Beltrán-Sánchez, H and S Soneji (2011) "A Unifying Framework for Assessing Changes in Life Expectancy Associated with Changes in Mortality: The Case of Violent Deaths." Theoretical Population Biology, 80(1): 38-48.
Beltrán-Sánchez, H, S H. Preston and V Canudas Romo, V (2008). "An Integrated Approach to Cause-of-Death Analysis: Cause-Deleted Life Tables and Decompositions of Life Expectancy." Demographic Research. 19: 1323-1350.
Canudas R, V (2003). Decomposition Methods in Demography. Rijksuniversiteit Groninge: Rosenberg.
Leon, David (2001). "Common Threads: Underlying Components of Inequalities in Mortality Between and Within Countries," in Leon, David and Gill, Walt (eds.), Poverty, Inequality, and Health: An International Perspective. New York: Oxford University Press.
Murthy, P.K. (2005). "A Comparison of Different Methods for Decomposition of Changes in Expectation of Life at Birth". Demographic Research, 12: 141-172.
Preston, S H (1976). Mortality Patterns in National Populations: With Special Reference to Recorded Causes of Death, New York: Academic Press.
Preston, Samuel H, Patriick Heuvline and Michel Guillot (2005). Demography: Measuring and Modeling Population Processes, USA: Blackwell.
Vallen, J and Graziella Caselli (2006). "Relationships Between Age-Specific Rates and Synthetic Indicators: Decomposition of a Difference," in: C, Graziella et al (eds.), Demography: Analysis and Synthesis, Vol. 1. USA: Academic Press.
Weeks, Jhon R (1992). Population: An Introduction to Concepts and Issues, California: Wadsworth.
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
دوره 8، شماره 16
مهر 1392
صفحه 97-116

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 10 خرداد 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار